Noregs kongesoger (del 1 og del 2) đŸ—“ïž

Forfattar: Snorre Sturlason

Land: Island

Introduksjon

Til biblioteket Ned Ynglingesoga Halvdan Svarte Harald HÄrfagre HÄkon den Gode EirikssÞnnene HÄkon Jarl Olav Trygvason Olav den Heilage Magnus den Gode Harald HardrÄde Olav Kyrre Magnus BerrfÞtt MagnussÞnnene Magnus Blinde og Harald Gille HaraldssÞnnene HÄkon Herdebrei Magnus Erlingsson

Eg var fyrst svÊrt negativ til sannheten i desse historiane. Det er berre fantasi og sagn! Men eg har forandra meining og no er eg fullstendig open. Munnleg bevart historie treng jo ikkje ver oppdikta, det treng ikkje i det heile tatt! SjÞlv om ein ikkje veit at det som er fortalt er sant eller ikkje, sÄ synst eg det er kjekkare Ä berre hÞyre etter Ä godta at slikt var det.

Snorre seier at kjeldene hans er gamle sagn som kanskje er sanne ogsÄ brukar han gamle kvad. Og kvada er definitivt sanne: skaldane tÞrr ikkje kveda usanningar
 eg veit ikkje heilt om eg trur pÄ det, folk tÞrr no sÄ mangt, og sikkert meir enn sÄpass! Boka gir kanskje eit innblikk i korleis folk pÄ Snorres tid oppfatta Ärene 810-1177. Snorre blei faktisk fÞdd i 1178/79 (iflg. Wikipedia). Ein kan jo tenkje seg at boka blir sannare og sannare for kvar konge. Og om det som blir fortalt ikkje er sanninga om det som faktisk-faktisk skjedde, sÄ er det jo minna folk sit igjen med i ettertid (SÊrleg dei siste kongane er kjeldene frÄ folk som hugsar greier eller det er intervju med folk som har opplevd kongane). Kanskje er minna, denne nye sanninga, vel sÄ viktig og interessant, sidan desse historiene er jo blitt vÄr felles tradisjon og det me har Ä sjÄ tilbake pÄ (sjÞlv om forfattaren er islandsk da, men folka i forteljingane er jo norske, sÄ dÄ kan dei vel telje som norsk tradisjon?)

Ros: Å lese desse sogene var kjempemorosamt! Alle desse folka eg har hĂžyrt namna pĂ„ men aldri visst kva dei gjorde eller kva som blei sagt om dei
 Alt stĂ„r skrive i Heimskringla! Det er masse folk, og stĂžtt og stadig kjem anekdotar om allslags: ein mĂ„ berre la bĂžlgja av informasjon skylje over seg og ikkje henge seg opp i detaljane.

Sagaene gÄr over ei ganske lang tid. Eg blei fyrst inspirert til Ä lese Kongesagaene fordi eg leste Beretningen om de tre riker, der gÄr historia over om lag 100Är. Men her snakkar me omkring 370Är (dÄ reknar eg ikkje med den fyrste soga sÄ klart som begynner med Odin
). For 370Är sida (2021) sÄ blei Petter Dass fÞdt(1647), og stort meir kan eg ikkje finne. Det er altsÄ ein god del generasjonar det er snakk om. I Beretningen om de tre riker, er det 
 2? generasjonar. Hovudpersonane og barna deira. Dette er noko heilt anna, nÄr ein kjem til slutten er starten eit fjernt minne. Ikkje berre for lesaren, men og for folka i boka.

Min tekst her var ikkje meint som ei mini-kringla, men det blei det. Alt var nytt for meg og det er vanskeleg Ă„ kommentere nĂ„r hovudet er meir opptatt med Ă„ sjĂ„ korleis alt heng saman og kven er i slekt med kven og kor lang tid er gĂ„tt! Tid er heilt hĂ„plaust til tider i denne boka. Dei seier ofte at «7 Ă„r var gĂ„tt», «3 Ă„r var gĂ„tt», og slik – men det blir jo eit ganske stort mattestykke etter kvart.

Som forventa er alle tre damer ufordragelege. Eg kan ikkje hugse noko sÊrleg meir enn tre stykk i alle fall: Gunnhild (kona til Eirik BlodÞks), Sigrid StorrÄde (Svensk og sÄ dansk dronning) og Tyre (kona til Olav Tryggvasson). Alle gjer alt verre.

Det aller beste i boka er all snakkinga. Det var fleire gonger eg lo hÞgt, og andre gonger eg nesten blei rÞrt til tÄrer. Talane var flotte og samtalane gode. Kjeklinga mellom brÞrne Øystein og Sigurd i kapittel 21, soga om MagnussÞnene, er ein av favorittane mine: bÄde morosamt og rÞrande.

Eg trenge litt hjelp til dei siste kapitla sÄ her er eit slektstre og ein guide.


Ynglingesoga

Kvad

Heimskringla startar med ei soge som handlar om dei om lag 30 fyrste kongane i kongeslekta, denne slekta vert kalla Ynglingane. Denne soga er basert pĂ„ kvadet «Ynglingatal» av Tjodolv frĂ„ Kvine. Ur-Ynglingen er guden FrĂžy med kallenamnet «Yngve». FrĂžy er ein vane som drog til Åsgard som gissel etter krigen mellom ĂŠsane og vanane. Ynglingesoga byrjar med at me fĂ„r hĂžyre korleis gudane kom til Norden frĂ„ sine barndomsland i Kaukasus. AltsĂ„, Odin – eit menneske som kan trolle, kan sjĂ„ framtida og ser at hans slekter skal rĂ„de i Norden, sĂ„ derfor drar han dit. Fyrst slĂ„r han seg ned i Danmark pĂ„ ei Ăžy, og der vert det kalla Odense, sidan flyttar han til Sverige til MĂ€laren. MĂ€laren blir faktisk skapt mens Odin bur i Odense. Det skjedde sĂ„: Odin si svigerdotter drar til Sverige og spenner ein god del land for nokre oksar og drar alt landet sĂžr mot Danmark. Landet blir SjĂŠlland, og det tomrommet som no er igjen og blir dĂ„ fylt med vatn blir MĂ€laren. SĂ„ dĂ„ er altsĂ„ Odin og hans folk komne(gisselet FrĂžy inkludert) til Sverige. Snorre seier ĂČg at rett fĂžr Odin skulle dĂžy drog han tilbake til landet Åsgard i Kaukasus, men svenskane likte han sĂ„ godt at dei starta be og blote til han og sida det hjelpte fortsette dei med det og slik fekk dei sin religion.

Resten av soga er kvar konge fram til han fyrste med si eiga soge: Halvdan Svarte. Eg skal nemne dei eg synst er mest interessante og kva konge i rekka han er (nokre er brÞr sÄ det er ikkje nÞdvendigvis ny generasjon for kvar ny konge).

Til biblioteket Opp Ynglingesoga Halvdan Svarte Harald HÄrfagre HÄkon den Gode EirikssÞnnene HÄkon Jarl Olav Trygvason Olav den Heilage Magnus den Gode Harald HardrÄde Olav Kyrre Magnus BerrfÞtt MagnussÞnnene Magnus Blinde og Harald Gille HaraldssÞnnene HÄkon Herdebrei Magnus Erlingsson

Soga om Halvdan Svarte

Kvad

Halvdan veks opp i lag med mor Åse etter at mor Åse har fĂ„tt drepe far GudrĂžd. Litt etter litt fĂ„r Halvdan lagt under seg meir og meir land, og fĂ„r sitt eige passeleg store rike pĂ„ austlandet. Halvdan har faktisk to koner i sitt liv, og ein son med dei begge. Fyrste kona og sonen han har med henne, dei dĂžyr begge tidleg. Greitt nok. Det morosame er at begge konene heiter Ragnhild, og begge sĂžnene heiter Harald. Lett Ă„ hugse pĂ„. Det er Ragnhild nr. 2 som er mest interessant, og i alle fall Harald nr.2 fordi han blir seinare HĂ„rfager. Ragnhild nr.2 vert frĂ„ no av kalla berre «Ragnhild». Det er ein stor forskjell pĂ„ Halvdan og Ragnhild: Ragnhild drĂžymer store draumar og Halvdan drĂžymar ingenting. I kapittel 6 fĂ„r me hĂžyre om Ragnhilds store draum, og i starten av kapittel 7 fĂ„r me hĂžyre om draumen til Halvdan dĂ„ han endeleg til slutt klarar Ă„ drĂžyme ein draum. Halvdan dĂžyr som fĂžrtiĂ„ring dĂ„ han gĂ„r gjennom isen ein vĂ„rdag.

Alle folka omkring likte han frykteleg godt og dÄ han dÞyde ville dei alle ha han gravlagd sjÄ seg. Dei vert samde om Ä dele han opp slik at alle kunne fÄ viljen sin, og desse gravhaugane vert kalla Halvdanshaugar. Akkurat som ein stupa!

Til biblioteket Opp Ynglingesoga Halvdan Svarte Harald HÄrfagre HÄkon den Gode EirikssÞnnene HÄkon Jarl Olav Trygvason Olav den Heilage Magnus den Gode Harald HardrÄde Olav Kyrre Magnus BerrfÞtt MagnussÞnnene Magnus Blinde og Harald Gille HaraldssÞnnene HÄkon Herdebrei Magnus Erlingsson

Soga om Harald HĂ„rfagre

Kvad

DÄ Harald var ti Är gammal blei han konge i landet etter hans far Halvdan Svarte (kva landomrÄde dette er er eg ikkje bombesikker pÄ, men noko landomrÄde i Aust-Norge var det i alle fall). Saman med onkel Guttorm slost han med andre kongar i landet. Ein dag seier han at han vil gifte seg med ei jente som heit Gyda (til frillekone, ikkje hovudkone, men likevel), og han sender nokre gutar for Ä spÞr ho for seg. Gyda veit at i Sverige og Danmark har kongane der samla rika til eitt, og synst det er lite imponerande at ingen har gjort det i Norge ennÄ. SÄ seier ho at om Harald kan fÄ det til: samle heile Norge til eit rike under ein konge, sÄ skal ho seriÞst vurdere eit ekteskap med han. Harald tar sÄ klart utfordringa pÄ strak arm, og legg til at han korkje skal skjÊre eller kjemme hÄret fÞr det er gjort. (Og det blir til slutt gjort, dette er vel strengt tatt ein historie dei fleste nordmenn kan).

Harald sin strategi for rikesamling er: ta all odel frÄ bÞndene og fÄ dei til Ä betala skattar til han. Dessutan set han ut ein jarl i kvart fylke til Ä sjÄ til at dette blir gjort ordentleg. Historieboka mi er litt skeptisk til dette med at kongen tok odelen frÄ folk, det har visst vore diskutert at det heller er snakk om skyhÞge skattar pÄ jord og folk. Men samstundes sÄ var han sikket streng nok mot dei som satte seg imot han. I alle fall: nokre smÄkongar er villige til Ä bli jarlar og andre ikkje, det er greitt skildra i den litle forteljinga om konge-brÞrne Herlaug og Rollaug frÄ Namdalen. Kong Herlaug let byggje ei stor grav og gÄr inn, lukker igjen og blir der, mens kong Rollaug utroper seg sjÞlv til jarl, gir landet sitt til Harald og blir Haralds mann.

RekkefĂžlgja pĂ„ Norge-samling er som sĂ„: Austlandet ➡ Trondheimen ➡ MĂžre og Romsdal ➡ Sogn og Fjordane ➡ VĂ€rmland (nord-norge er visst ikkje heilt pĂ„ kongens radar? Men i Egils saga sĂ„ verker det som om kongen herskar heilt til og med HĂ„logaland? Og kanskje enda lenger?). NĂ„r dette er gjort manglar Hordaland, Rogaland, Telemark og Agder. Kongar og stormenn frĂ„ dei omrĂ„da sĂ„g jo korleis dei gjekk andre stader i landet og dei likte det ikkje, sĂ„ dei samla seg og bestemte Ă„ gĂ„ til slag mot Harald. Og kor mĂžttest dei? Hafrsfjord, sĂ„ klart – dette er velkjent info. Snorre seier i Ă„r 870 men fotnota seier Ă„r 900 (PS! SĂ„ er Gokstadskipet bygga i Ă„r 890 ca. ifĂžlge wikipedia 🐉). SĂ„ rundt om lag dĂ„. Ved Hafrsfjord slost dei altsĂ„ og Harald vann og blei konge over heile (sĂžr)Norge! Slutt.

SĂ„ klart ikkje slutt. Harald hadde veldig mange sĂžner som alle hadde lyst til Ă„ vere kongar. Harald hadde altsĂ„ satt ein jarl i kvart fylke til Ă„ styre, desse jarlane var som regel dei same som hadde styrt omrĂ„da fĂžr – berre no me ny tittel. SĂžnene til Harald er sure fordi dei synst at dei burde stĂ„ over jarlane i makt og ĂŠre og alt som godt er og dei kranglar med jarlane og dei kranglar med kvarandre. Og nĂ„r eg seier kranglar sĂ„ meiner eg dreper. Til slutt mĂ„ kong Harald lysa ting og han skrotar heile opplegget med eit rike og deler landet mellom alle sĂžnene. Harald har sĂ„pass mange sĂžner Ă„ dele landet mellom at ingen er fornĂžgde for alle synst dei har fĂ„tt for lite.

Rundt 80 Är gammal dÞyr Harald og seier at sonen Eirik skal rÄ for heile landet aleine. Ikkje berre er dei andre sÞnene ikkje einige i det, folket er heller ikkje sÊrleg fornÞgde.

Eirik BlodĂžks

Gullungen til kong Harald er Eirik (seinare kjent som E. BlodÞks), og i 12-ÄrsgÄve fÄr han fem langskip. Eirik drar mykje hist og pist og herjar og er ei stund i Finnmark, der han treff ei jente, Gunnhild, i ei gamme. Ho er i trollelÊre sjÄ nokre finnar. FÞr nokon har sagt hei og introdusert seg har Gunnhild kviskra til Eiriks menn ein plan om korleis dei kan drepa finnane saman. Gunnhild trollar tornerose-svevn pÄ lÊrarane sine og sÄ drep Eirik sine menn dei. Gunnhild og Eirik gifter seg. Gunnhild blir megaheftig dame med mykje innflytelse og makt og ho er skildra som ei superond og slu trollheks som har seg med kvar einaste mann ho treff pÄ. Standard soge-dame altsÄ.

Kong Adalstein

I England er det ein ny ung konge som heiter Adalstein. Han tilbyr Harald eit sverd og nÄr Harald seier «ja takk» til sverdet seier at Adalstein «HAHA du tok sverdet! Det betyr du er min undermann!». DÄ blir Harald sur og drar til England med sin yngste son HÄkon. HÄkon blir plassert rett pÄ fanget til Adalstein og slik blir HÄkon automatisk Adalstein sin fosterson, og HAHA seier Harald fordi «folk seier at den er mindre mann som fostrar annan manns barn». Dei blir sÄ einige om Ä la det ver uavgjort. SkjÞnt HÄkon veks altsÄ opp i England hjÄ Adalstein og trivst godt der.

HĂ„ret til Harald

Mens Harald nekta Ä skjÊre/kjemme hÄret sÄ blei han ikkje kalla HÄrfagre seier Snorre, han blei fyrst fager pÄ hÄret etter Ä ha stelt seg. FÞr det kalla dei han Harald Luva. Eg ser for meg den ekle svÊre dotten med hÄr han mÄ spart seg i 10 Är. Om han ikkje kjemma hÄret hÄper eg verkeleg han i alle fall vaska det, eller mÄ han jo ha lukta heilt forferdeleg!

Ragnvald MĂžrejarl

Det er pÄ denne tida Ragnvald lev og me blir kjent med han. Ragnvald er ein jarl pÄ MÞre og ein god ven av Harald, det er han som fÄr Êra med Ä skjÊre Harald sitt hÄr etter dei ti Ära med sparing! Ragnvald si Êtt er ein gjengangar i heile boka, for slektningane hans er jarlar og stormenn bÄde pÄ OrknÞyane og i Normandie. Og her skal eg sei kvifor hans folk enda opp bÄe stader. La oss ta Normandie fyrst.

Ragnvald hadde ein son som heit Rolv, og Rolv var ein stor viking. SÄ stor at ingen hest kunne bÊre han. Derfor vart han kalla Gange-Rolv. Gange-Rolv herja pÄ norskekysten, men dessverre var det verste kong Harald visste herjing pÄ norsk kyst sÄ Rolv blei arrestert og landsforvist. Gange-Rolv ganga sÞrover og slo seg ned der og grunnla Normandie. Han blei visstnok ein forfader til folk som Vilhelm Bastard, eller pÄ engelsk William the Conqueror.

Over til OrknÞyene. Ragnvald hadde ein bror som var jarl der borte, og dÄ broren dÞydde sende Ragnvald ein son bort for Ä ta over arbeidet. OrknÞyane sleit med mykje herjing frÄ vikingar og sonen til Ragnvald blei fort lei, sa opp jobben, og for heim igjen. DÄ blei Ragnvald sinna og sa at desse sÞnene hans likna ikkje foreldra sine. Ragnvald hadde ein annan son som heit Einar. Einar og faren hadde eit svÊrt dÄrleg forhold og Einar blei irritert nÄr faren var sÄ spydig. Derfor seier Einar at han kan gÄ og at faren sikkert berre er fornÞgd med Ä bli kvitt han, og faren seier at det er korrekt: han er fornÞgd med Ä bli kvitt sonen Einar. SÄ Einar, og kalla Torv-Einar, reiser til OrknÞyene for Ä vere jarl der.

Som tidlegare nevnt er kong Harald sine sÞner pissesure pÄ alle med meir makt enn dei sjÞlv og dei drep Ragnvald MÞrejarl. Av alle sÞnene til Ragnvald er det faktisk den minst verdsette og uelska sonen Einar som hemnar faren. Det skulle du ha visst Ragnvald!

SnĂžfrid

Forteljinga om finnen SnÞfrid er litt
 som alle forteljingar om finner i desse sogene, pÄ ikkje sÄ mykje godt og for det meste vondt. NÄr det stÄr finner sÄ er det samar dei snakkar om sÄ vidt eg forstÄr. Moralen nÄr det gjeld finner er som regel: Finner er skumle og kan trolle: hald deg unna!

Harald blir forelska i ei jente som heiter SnÞfrid og gifter seg med ho. SÄ dÞr SnÞfrid og Harald klarar ikkje forlate senga hennar, sjÞlv om ho ligg der daud. Folket begynner Ä sakne kongen sin og klagar. Harald blir rÄda til Ä i alle fall kle ho om om ikkje anna, og nÄr dei lyfter pÄ ho kravlar det ut av ho all slags kryp: ormar, froskar, Þgler og firfisler. Etter dette gÄr Harald tilbake pÄ jobb. Den siste setning er ganske fin: «Han hadde glede av folket, og folket av han, men riket av begge».

Til biblioteket Opp Ynglingesoga Halvdan Svarte Harald HÄrfagre HÄkon den Gode EirikssÞnnene HÄkon Jarl Olav Trygvason Olav den Heilage Magnus den Gode Harald HardrÄde Olav Kyrre Magnus BerrfÞtt MagnussÞnnene Magnus Blinde og Harald Gille HaraldssÞnnene HÄkon Herdebrei Magnus Erlingsson

Soga om HĂ„kon den Gode

Kvad

HĂ„kon er ein ungdom pĂ„ 15 Ă„r dĂ„ faren Harald HĂ„rfagre dĂžyr, og HĂ„kon drar rett til Norge og blir tatt imot som ny konge. Harald HĂ„rfagre hadde jo eigentleg ein god del barn, med desse har altsĂ„ blitt drepne den eine etter den andre av ynglingsbarnet Eirik (BlodĂžks). No er det berre Eirik og yngstebror HĂ„kon igjen, og sida ingen nordmenn er sĂŠrleg glade i seriemordaren Eirik blir altsĂ„ unge HĂ„kon lett som ein plett valt til nye konge (OgsĂ„ seier HĂ„kon at han vil gi bĂžndene tilbake all den odelen Harald HĂ„rfagre tok, og dĂ„ jublar dei). HĂ„kon slĂ„r seg ĂČg ilag med Sigurd Ladejarl, og pĂ„ ein mĂ„te er det HĂ„kon og Sigurd mot Eirik og sĂžnene for denne soga.

Sigurd Ladejarl var Harald HĂ„rfagre sin kompis som gav kong HĂ„kon namn, HĂ„kon etter sin egen far – HĂ„kon Ladejarl. Og morosamt nok sĂ„ vil kong HĂ„kon seinare gi namn til ein av Sigurd sine egne sonar – HĂ„kon etter seg sjĂžlv.

Eirik BlodÞks og sÞnene har lite stÞtte i Norge sÄ dei drar til utlandet og dÄ blir Norge HÄkon sitt. Fyrst drar dei til England der dei blir tatt godt i mot av HÄkon sin fosterfar kong Adalstein. Einaste mÄten dette kan gje meining pÄ er om Adalstein prÞver Ä halde brÞrne unna kvarandre for HÄkon sitt eige beste, elles betyr det jo at han hjelper fostersonens erkefiende? Er det demens? Uansett blir Eirik drepen og familien kasta ut av landet nÄr Adalstein dÞyr.

HĂ„kon er altsĂ„ vel likt sida han har gitt tilbake bĂžndene odelen sin som Harald HĂ„rfagre tok frĂ„ dei i si tid. Men alt er ikkje berre fryd og gammen. HĂ„kon er oppvaksen i England og er kristen. Han hadde eigentleg tenkt Ă„ kristne Norge, men ser kjapt at det er ikkje mogleg i hans levetid. SĂ„ han bestemmer seg for Ă„ berre vere personleg kristen, som er relativt radikal tankegang blant desse norske kongar. «Han tykte det var best Ă„ fare stilt med kristendommen». Dessverre for han er ikkje det greitt for bĂžndene, dei blir svĂŠrt sĂ„ krenka og seier han snikkristnar og det som verre er. Dei meiner pĂ„ dĂžd og liv at han skal blote til Odin og Tor. AttpĂ„til er han nĂŠraste allierte, Sigurd Ladejarl, ein megastor og kjent blotmann, skjĂžnt Sigurd verker Ă„ vere litt meir religions-tolerant enn den gjengse nordmann. Det er uansett dĂ„rleg stemning i landet. Likevel klarar dei faktisk Ă„ samarbeide mot EirikssĂžnene nĂ„r det trengs, sĂ„ det er jo bra – at ein altsĂ„ kan samarbeide til tross for all krangel rundt religion.

Samstundes er det krig med Danmark, der Harald BlĂ„tann er konge. EirikssĂžnene ser sin sjanse og drar til Danmark og blir tatt godt imot der. EirikssĂžnnene angrip Norge med dansk hĂŠr, men dei tapar og mĂ„ tutle seg sĂžr igjen. Sidan blir Norge satt i full beredskapsmodus, verneplikt for praktisk talt alle og vardar blir satt pĂ„ kvar haug. Slik gĂ„r tjue Ă„r, og det er sĂ„ vidt eg forstĂ„r tjue ganske gode Ă„r. DĂ„ ein dag kjem EirikssĂžnnene snikande inn til landet og angrip akkurat nĂ„r kong HĂ„kon sit og et dugurd. Det blir eit stort slag der kong HĂ„kon dĂžyr av ei pil i armen. Men akkurat fĂžr han trekk sitt siste pust seier han at han ynskjer Ă„ gi landet til ... EirikssĂžnnene đŸŽș.

Til slutt fÄr me servert eit lengre avskjedskvad, om HÄkon sitt siste slag, dÞd og ferd til Valhall.

Fyrstehalvdel av kap.12 (NĂ„r ein hund blir krona konge) og siste halvdel av kap.15 (Jesus? ellers takk.) har eg notert var veldig kjekke Ă„ lese.

Til biblioteket Opp Ynglingesoga Halvdan Svarte Harald HÄrfagre HÄkon den Gode EirikssÞnnene HÄkon Jarl Olav den Heilage Olav Trygvason Magnus den Gode Harald HardrÄde Olav Kyrre Magnus BerrfÞtt MagnussÞnnene Magnus Blinde og Harald Gille HaraldssÞnnene HÄkon Herdebrei Magnus Erlingsson

Soga om EirikssĂžnnene

Kvad

DĂ„ onkel kong HĂ„kon dĂžyr ber han om at landet skal bli gitt til EirikssĂžnene, og det blir gjort. Generelt er nordmennene ikkje glade i EiriksĂžnene. Det er fordi:

Den viktigaste av desse sÞnene er Harald (seinare kjent som H. GrÄfell), men det er i botn og grotn mor Gunnhild som er sjef. Ho gir ein heil skjennepreik i kap.3 fordi gutane hennar berre latar seg i stadet for Ä slost slik som far Eirik BlodÞks og farfar Harald HÄrfagre sÄ tappert gjorde (bildet som hÞyrer til er morosamt). Etter slik kjeft drar dei Ä drep Sigurd Ladejarl. Og med det var soga ute.

SÄ vidt eg forstÄr er EirikssÞnene kongar i heile Norge og alle jarlane rundt om er under dei i hierarkiet. Men fordi jarlane har mykje makt og lokal stÞtte blir dei likevel ein trussel. Det er i alle fall einaste grunnen eg kan tenkje meg, sida EirikssÞnene og mor Gunnhild er innmari sjalu og sure pÄ jarlane. Ladejarlen trur eg ikkje kan heilt samanliknast med dei andre jarlane sida ladejarlen hadde lengre tradisjon i TrÞndelag enn dei andre jarlane andre stader, og ladejarlane verker pÄ meg Ä ha mykje meir makt og innflytelse enn den gjengse jarl.

Skaldedrama

Det er to skaldar me fĂ„r hĂžyre om: Glum Geirason og Øyvind Finnson Skaldespille, Glum er skald for EirikssĂžnene og Øyvind var HĂ„kon den Gode sin skald. Deira kjekling er meir eller mindre: «min konge er betre enn din konge». Dei blir til slutt einige om Ă„ vere ueinige, og Øyvind blir til og med Harald Eiriksson sin skald – eg antar det er ein godt betalt stilling for det hĂžyrest ut som svik for meg! Øyvind kvedar i veg, men Harald Eiriksson er ikkje fornĂžgd: kveda eg ganske spydige, og Øyvind fĂ„r sparken. Øyvind er forresten ein norsk skald, og det er jo morosamt fordi dei fleste skaldane er islandske.

Til biblioteket Opp Ynglingesoga Halvdan Svarte Harald HÄrfagre HÄkon den Gode EirikssÞnnene HÄkon Jarl Olav Trygvason Olav den Heilage Magnus den Gode Harald HardrÄde Olav Kyrre Magnus BerrfÞtt MagnussÞnnene Magnus Blinde og Harald Gille HaraldssÞnnene HÄkon Herdebrei Magnus Erlingsson

Soga om HĂ„kon Jarl

Kvad

I fĂžrre episode blei Sigurd jarl drepen, og i soga fĂžr det igjen (HĂ„kon den gode) hĂžyrte me at kong HĂ„kon hadde gitt sitt namn til ein av Sigurd sine sĂžner. Her er den sonen: HĂ„kon jarl.

AltsĂ„: EirikssĂžnene har akkurat drepe jarlen i Trondheim, Sigurd Ladejarl. HĂ„kon blir med ein gong valt til ny ladejarl, og alle hiv brynjene pĂ„ og hopper i skipa – det er krig, EirikssĂžnene mot ladejarlen. Krigen varer i ei god stund, heilt til bĂžndene blir lei maset og krev fred. DĂ„ blir det fred, og HĂ„kon Ladejarl fĂ„r lov til Ă„ fortsette vere jarl i Trondheim. SĂ„ er det roleg ei god stund for HĂ„kon Ladejarl er jo ikkje den einaste jarlen i landet – og EirikssĂžnene er opptatte med Ă„ drepe alle desse andre jarlane. Til slutt gĂ„r det ikkje heilt lenger og nok ein gong er EirikssĂžnene og HĂ„kon Ladejarl fiendar og rivalar. Det gĂ„r litt fram og tilbake med kven som leder, men soga avsluttast med at HĂ„kon Ladejarl er i Danmark, og EirikssĂžnene er i Norge, men – og dette er eit stort men, i Norge er det nĂ„ uĂ„r til de grader! Dei svoltne norske bĂžndene skylder pĂ„ EirikssĂžnene.

Ein annan Eirik

Ein gong er HÄkon Ladejarl pÄ besÞk i Opplanda og har eit ONS med ei jente. Ho blir gravid og fÄr ein son. Sonen fÄr namnet Eirik, og han vil me hÞyre mykje meir om i soga om Olav Tryggvason.

Til biblioteket Opp Ynglingesoga Halvdan Svarte Harald HÄrfagre HÄkon den Gode EirikssÞnnene HÄkon Jarl Olav Trygvason Olav den Heilage Magnus den Gode Harald HardrÄde Olav Kyrre Magnus BerrfÞtt MagnussÞnnene Magnus Blinde og Harald Gille HaraldssÞnnene HÄkon Herdebrei Magnus Erlingsson

Soga om Olav Tryggvason

Kvad

Soga om Olav Tryggvason har nĂŠrmast to delar, i starten handlar ho om alt som skjer i Norge mens Olav er liten og veks opp i utlandet, og andre del er om Olav som norsk konge.

Me startar med at EirikssÞnene har drepe Tryggve Olavsson, ein mann Êtta frÄ Harald HÄrfagre (visstnok) og som budde pÄ austlandet. Kona hans er gravid og rÞmmer frÄ landet, undervegs fÞder ho ein son som vert kalla Olav. Dei drar til Sverige og ender til slutt opp i Gardarriket, men la meg ta den historia seinare og heller fokusere pÄ det som skjer i Norge fyrst.

HÄkon Ladejarl er i Danmark (og er veldig stressa) og EirikssÞnene regjerer aleine i Norge (der alle svelt i hel). I Danmark er det intern krangel mellom kong Harald BlÄtann og nevÞen, nevÞen vil ha litt av Danmark og vere konge over, men BlÄtann seier «ALDRI!». Dei spÞr begge HÄkon Ladejarl om rÄd. HÄkon Ladejarl ser ut til Ä plagast med alt maset deira, han har sine egne problem (Norge og EirikssÞnene). Men sÄ fÄr HÄkon Ladejarl ein god idé: kva om BlÄtann-nevÞen fÄr Norge Ä regjere over! (og sÄ kan HÄkon Ladejarl drepe BlÄtann-nevÞen etter at EiriksÞner-problemet er utav verden, med BlÄtann si velsigning (BlÄtann kan ikkje sjÞlv drepe nevÞen fordi det er litt ufint Ä drepe ein slektning)). Som sagt sÄ gjort, og Eiriksonen Harald GrÄfell dÞyr i same slengen, og mor Gunnhild og dei resterande EiriksÞner drar til utlandet.

No er altsĂ„ Norge eigentleg Danmark sitt, men blir styrt av HĂ„kon Ladejarl og ein fyr som heiter Harald Grenske (ĂŠtta frĂ„ Harald HĂ„rfagre, visstnok), og Grenske vil seinare bli far til Olav den Hellige (skjĂžnt Grenske dĂžyr fĂžr Olav blir fĂždd). HĂ„kon Ladejarl lar folket blote som dei vil đŸ©ž og folket er MEGET fornĂžgde.

HĂ„kon Ladejarl hadde jo eigentleg eit godt forhold med Danmark, men sĂ„ blir danskekongen kristen og dĂ„ blir dei naturlegvis uvener. Danmark fĂ„r seg nye vener: jomsvikingane som er frĂ„ kysten av Tyskland/Polen i fĂžlgje Wikipedia. Jomsvikingane og Danmark har ein stor fest og der lovar den eine jomsvikingen etter den andre Ă„ drepe HĂ„kon Ladejarl. Sistemann lover Ă„ drepe Torkjell(đŸ€·đŸŸâ€â™€ïž) og ligge med dottera IngebjĂžrg(đŸ€·đŸŸâ€â™€ïž). SKÅL!

SÄ blir det slag mellom jomsvikingane pÄ den eine sida og HÄkon Ladejarl og Eirik HÄkonsson pÄ den andre sida. (Snorre seier forresten at det gÄr rykte om at HÄkon Ladejarl blota ein av sine andre soner for godt slag). Slaget blir vunne av nordmennene. Eirik drar heim med ein ny kompis, yngstemann-jomsviking som faktisk fekk halde det han lovde: han drap Torkjell og sida Eirik kjente IngebjÞrg sÄ arrangerte han bryllaup.

HÄkon Ladejarl regjerer altsÄ vidare i Norge og er for sÄ vidt godt likt (enn sÄ lenge). NÄ skal eg fortelje om Olav Tryggvason sin oppvekst og etter det kjem me tilbake til HÄkon Ladejarl.

Olav

Astrid og litle Olav var altsÄ pÄ rÞmmen frÄ EiriksÞnene og Gunnhild dÄ Olav var liten. Dei drar aust, og bestemmer seg for Ä dra heilt til Gardarriket fordi Astrid har ein bror som bur der. PÄ vegen over ØstersjÞen blir dei angripne av vikingar og tatt til fange for Ä bli trÊlar i Estland. Og kanskje verst av alt sÄ blir mor Astrid og litle Olav skilt, dei treffest ikkje igjen fÞr Olav er blitt vaksen.

Ein dag Olav er ute i byen han bur i treff han ein mann pÄ gata. Det er onkel Sigurd, bror til Astrid. Dei har aldri mÞttest fÞr, men Sigurd kan sjÄ at Olav er utlending og gÄr for Ä snakke med han. Dette er jo faktisk det same som hende i starten pÄ «Jenny»: Helge blir kjent med Jenny og Cesca fordi han forstÄr dei er nordmenn og han er jo sjÞlv nordmann og dei er alle i utlandet (Roma) og da mÄ man naturlegvis ta kontakt med kvarandre pga. felles nasjonalitet. Skikk og bruk sidan vikingtida visst.

Onkel Sigurd fĂ„r kjĂžpt Olav (Olav er trĂŠl) og tar han med seg heim til Holmgard der han bur. I Holmgard blir Olav godt kjent med kongefamilien, og han trivst godt. DĂ„ han veks til drar han i viking og herjar rundt om i Europa. Ein gong han er i England og herjar, sĂ„ blir han kristen pĂ„ turen, og frĂ„ dĂ„ av vil han berre herja med heidningar – sidan han er ein rettskaffen kristen blitt. Hund fĂ„r han seg ĂČg i England, hunden heiter Vige. Etter Ă„ ha herja ei stund tenker Olav at han har lyst Ă„ bli konge i Norge, men han er litt usikker pĂ„ korleis han skal handtere problemet med HĂ„kon Ladejarl. Nordmennene likar han jo sĂ„ godt og han har sĂ„ mykje makt


Vel HĂ„kon Ladejarl har funnet seg litt for vel til rette. Han ligger med alle koner og dĂžtrer i landet og alle norges fedrar er drittleie! HĂ„kon Ladejarl blir drepen av sin eigen trĂŠl, Tormod Kark, og Olav Tryggvasson blir tatt imot som ny norsk konge! Hurra! Gratulera Olav!

Dette var altsÄ fyrste halvdel av soga. Andre halvdel er 90% kristning og 10% slaget ved Svolder. La oss oppsummere kristninga ved Ä sei at det var ganske brutalt og basert pÄ terror.

Slaget ved Svolder

Dette er eit slag mellom Norge aleine pĂ„ ei side, og Danmark, Sverige og norske Eirik Ladejarl (son av HĂ„kon Ladejarl og same fyr som slost mot Jomsvikingane) pĂ„ den andre sida. Eirik Ladejarl blei jaga ut av landet dĂ„ Olav Tryggvasson blei konge i Norge og kanskje han skylder pĂ„ Olav for farens drap – Olav blei jo konge samstundes som HĂ„kon Ladejarl blei drepen (...det kan jo tenkast at alt om denne trĂŠlen ikkje er heile sanninga?). Sverige og Danmark liker ikkje Olav bl.a. pĂ„ grunn av Sigrid StorrĂ„de, som var fyrst dronning i Sverige og sĂ„ dronning i Danmark hatar Olav Tryggvasson fordi han fornĂŠrma ho med in kopparring og eit dask i ansiktet (dei skulle eigentleg forlove seg, men det blei litt kluss). Og generelt er det ein del ekteskap pĂ„ kryss og tvers mellom Sverige, Danmark og Eirik jarl og slik blir desse tre parter knyta nĂŠrt saman.

Den danske kongen har ei syster som heiter Tyre. Ho er trulova med kongen i Vendland, men ho held berre ut i sju dagar fÞr ho rÞmmer til Norge og gifter seg med Olav Tryggvasson. Ikkje lenge etter begynner ho Ä klage pÄ alle sine eigendeler ho mÄtte forlate dÄ ho rÞmte og ber Olav dra Ä hente dei for ho. Ho masar og skriker til han gÄr med pÄ det. Olav drar til Vendland i skipet Ormen Lange (Einar Tambarskjelve som nemnes nÄ og dÄ seinare er med), og Erling Skjalgsson er med i sitt eige skip. Mens Olav Tryggvasson er i Vendland planlegg Danmark-Sverige-Eirik Ladejarl Alliansen eit bakhaldsangrep ved Þya Svolder. Dei sit og ser pÄ alle skipa som fer forbi. Dei er berre interesserte i kongsskipet Ormen Lange og lar alle dei andre skipa, inkludert Erling Skjalgsson sitt skip, segle forbi.

Ormen Lange kjem og det blir eit stort og heftig slag. Eit slag over fleire sider. Danskekongen og Svenskekongen er jo med, men det er fyrst og fremst norske Eirik Ladejarl som er fremst og slost. Danmark-Sverige-Eirik Ladejarl Alliansen vinner, og Olav Tryggvasson hopper over bord. Mest sannsynleg dÞyde han der i havet dÄ.

Eirik Ladejarl fĂ„r Ormen Lange, og saman med broren Svein HĂ„konsson fĂ„r dei regjere heile Norge. (Sverige og Danmark eiger vel teknisk sett ein tredjepart kvar, men lar desse nordmennene styre sjĂžlv). Eirik Ladejarl lar nordmennene blote đŸ©ž slik som far HĂ„kon lot dei gjere ĂČg (ingen kristendom der i garden), og alle er eigentleg ganske fornĂžgde (bortsett frĂ„ Erling Skjalgsson som har mista kongen sin).

Til biblioteket Opp Ynglingesoga Halvdan Svarte Harald HÄrfagre HÄkon den Gode EirikssÞnnene HÄkon Jarl Olav Trygvason Olav den Heilage Magnus den Gode Harald HardrÄde Olav Kyrre Magnus BerrfÞtt MagnussÞnnene Magnus Blinde og Harald Gille HaraldssÞnnene HÄkon Herdebrei Magnus Erlingsson

Soga om Olav den Heilage

Kvad

Olav Digre gÄr i Olav Tryggvasons fotspor, og ein stor del av soga om han handlar om kristning av Norge. Det er ganske brutalt og han oppfÞrer seg aller mest som ein terrorist og diktator. Et stykke ut i soga nÄr han har sÞkt dekning i Russland er han sÄ lei seg fordi nordmennene ikkje liker han, men eg veit ikkje om det finst ein lesar som kan synst synd pÄ han. Han fortente Ä bli mÞtt og drepen av bondehÊren etter Ä ha behandla dei sÄ dÄrleg. NÄr heile resten av Heimskringla er full av anekdotar om kor hellig og helgenaktig Olav er sÄ er det nesten som om det er ein kulturforskjell eller det er i alle fall noko som manglar for meg i denne historia som Snorre fortel - Olav har jo berre vore slem heile soga si og gjer ingenting godt?! Og kvifor er det sÄ forferdeleg viktig at nordmennene er kristne? Har det Ä gjere med innflytelse i utlandet? Er det Ä tape ansikt at ein er konge for eit hedensk folk?

Det hjelpte meg veldig Ä vete pÄ forhÄnd kva namn eg mÄtte hugse pÄ, fordi det er ein del folk som kjem og forsvinn. Dei viktigaste er sikkert Tore Hund og Arnesson-brÞrne. Eg har ikkje tenkt Ä skrive noko om dei, men dei er verdt Ä notere seg fordi dei dukkar stadig opp. Andre folk er Einar Tambarskjelve, HÄrek pÄ TjÞtta, og Sigvat, ein skald. Desse er altsÄ i tillegg til hovudpersonane, og i tillegg til Erling Skjalgsson som for meg i alle fall er foreviget i minnet av den «Olav Trygvason»-mannesangen der han Erling vente pÄ Olav T. pÄ Sola. Det er i lÞpet av denne soga (om Olav den hellige) at Erling dÞyr, og det kom litt brÄtt pÄ meg. Det var litt trist Ä sjÄ ein av desse som har vore med i sagaene i lang stund dÞy og forlate oss. Ikkje lenge etter druknar HÄkon Ladejarl (son av Eirik Ladejarl (Jomsvikingane og Svolder, regent i lag med bror Svein) og det var generelt nokre triste kapittel.

Av dei meir morosame kapitla er kanskje dei om han Arnljot Gelline, han er ein stor kar frÄ Sverige som treff pÄ ein islending som er pÄ tur. Det var ogsÄ sÄnn halvvegs kjekt Ä lese om alle skipa som for til FÊrÞyene som aldri kom heim att, skjÞnt enden pÄ den historia var ganske ikkje-eksisterande, historia berre tutla seg ut av soga nesten. Eg tenkte eg kunne avslutte med historia om kong RÞrek, ein konge i Norge som Olav Digre har vunne over, men ikkje drepe. Olav er ganske fornÞgd med det ser du, at han kunne vinne over fem kongar(inkludert RÞrek) pÄ ein morgon, men utan Ä drepe nokon av dei (sjÞlv). Alle dei norske kongane er jo slekt, mÄ du forstÄ, og det er litt ufint Ä drepe sine eigne slektningar, sjÞlv for Olav Digre.

Kong RĂžrek

RĂžrek er konge pĂ„ Hedmark i Norge og er vel sett opp til. Saman med nokre andre kongar i omrĂ„det har dei tenkt Ă„ slost imot Olav Haraldsson (Digre, Hellige), kongen-kongen. Olav herjar overalt i Jesu namn og dei likar det ikkje. Dei blir svikta av Kjetil frĂ„ Ringnes. Fleire blir drepne, RĂžrek overlev, men han blir blinda ❌❌. Sidan er han med kong Olav. RĂžrek er sur og bankar opp tenarane sine. Men saman med sin slektning Svein planlegg dei Ă„ drepe kong Olav. Svein mĂ„ ta ansvar og gjere det sidan RĂžrek er blind. Men i den avgjerande augneblinken er ikkje Svein modig nok.

Ein dag mens alle er fulle er RÞrek pÄ do i lag med vaktene sine (vaktar er staffa for drapsforsÞk pÄ kongen). Ein kompis av RÞrek, Finn Litle, lokkar vaktene ut og drep dei. RÞrek rÞmmer til sjÞs. Olav sin kompis Sigvat gÄr seinare same kveld pÄ do og oppdagar blodet, finn likene og ser at RÞrek er borte. Etter litt om og men fÄr dei vekt kong Olav og fortalt kva som har hendt. Dei finn RÞrek pÄ sjÞen og han blir fanga pÄ nytt og blir nÄ svÊrt godt bevokta. Men RÞrek er merkeleg fÞrnÞgd?

RĂžrek prĂžver Ă„ knivstikke kong Olav i kyrkja, men fĂ„r det ikkje til. Olav har ikkje lyst Ă„ drepe RĂžrek fordi han likar den ideen av Ă„ ha knust fem kongar pĂ„ ein morgon utan Ă„ vere banemann til nokon av dei, kongane er jo tross alt slektningane hans. Kong Olav ber islendaren Torarin om Ă„ ta med seg RĂžrek til GrĂžnland, men han ender pĂ„ Island pĂ„ grunn av dĂ„rleg vĂȘr. RĂžrek er sjĂ„ ulike islandske stormannsfolk, men trivst ikkje. Til sist blir han plassert i ei lita hytte i ei lita bygd, og der trivst han. Han trivst fordi han der i bygda var mest vĂžrd. SĂ„ dĂžyr RĂžrek av sjukdom.

Til biblioteket Opp Ynglingesoga Halvdan Svarte Harald HÄrfagre HÄkon den Gode EirikssÞnnene HÄkon Jarl Olav Trygvason Olav den Heilage Magnus den Gode Harald HardrÄde Olav Kyrre Magnus BerrfÞtt MagnussÞnnene Magnus Blinde og Harald Gille HaraldssÞnnene HÄkon Herdebrei Magnus Erlingsson

Soga om Magnus den Gode

Kvad

DÄ faren Olav Digre/den Heilage var opptatt pÄ Stiklestad budde litle Magnus i Gardarike (Russland). To menn som eigentleg ikkje var pÄ Olav den Heilages side gjekk for Ä hente med seg Magnus til Noreg. Olav den Heilage blir jo drept pÄ Stiklestad og den nye nye danske kongen som starta regjere i Noreg etter Olav den Heilages dÞd var endÄ verre enn det Olav hadde vore. *Severin Suveren: «Uflaks!»* AltsÄ blir Magnus (omkring 11Är) henta til Norge av desse folka som hadde slost mot faren hans. Magnus blir satt til konge med ein gong.

I starten gĂ„r det greitt, men sĂ„ ser Magnus til Ă„ gĂ„ i farens terrorist-fotspor hakket for mykje. Folk klagar og dei vaksne han har rundt seg kjeftar pĂ„ litle Magnus. Det er skalden Sigvat som fĂ„r denne hovudoppgĂ„va med Ă„ kjefte, og han kjeftar vakkert pĂ„ skaldevis. Og veit du kva! Magnus endrar visst haldning og sluttar Ă„ vere sĂ„ hissig pĂ„ folket, alle blir glad i han igjen og han vert kalla «den gode». SkjĂžnt, skjĂžnt, skjĂžnt: nesten heile resten av soga er Magnus i utlandet og er ikkje sĂŠrleg venleg i det heile tatt – sĂ„ eg trur han er «den gode» blant nordmennene kanskje mest fordi dei slapp bry seg med han. Og det er vel heller ikkje sĂ„ vanskeleg Ă„ bli sett pĂ„ som «god» nĂ„r du er konge rett etter ein allment mislikt ein.

AltsĂ„, resten av soga er i utlandet: Danmark for det meste. Dei fleste danskekongane har dĂžydd og Magnus har lyst Ă„ regjere der ĂČg. Han set ein mann som heiter Svein Ulvsson til Ă„ vere jarl, fordi Svein hadde dansk jarle-slekt. SĂ„ startar ting Ă„ falle av hengslene. Svein vil vere konge, ikkje jarl. SĂ„ dei har fleire slag der Magnus vinn og Svein mĂ„ flykte nordover mot Sverige (der har Svein slekt). Og i hĂŠlane pĂ„ Svein kjem Magnus. I denne delen er det kjempemange kvad, og dei er svĂŠrt lettleste og fine. Det er akkurat som om eg er der med dei. Det er skaldane Tjodolv og Arnor som har skrevet desse kvada.

Soga om Magnus endar med at han sender eit brev til England og pĂ„stĂ„r at han, Magnus, har arverett pĂ„ England ĂČg. Englands konge er ueinig og Magnus verker litt snurt, men yppar seg ikkje.

Sigvat Skald

Me fĂ„r ĂČg hĂžyre om skalden Sigvat. Han var ein god ven av Olav den Heilage (eg nemnte han blandt 'dei viktige folka'), men ved slaget pĂ„ Stiklestad var Sigvat pĂ„ ferie i Roma og gjekk glipp av alt. No ser me at Sigvat kjem heim djupt deprimert. Han samanliknar si sorg med alle andre sine sorger, og hans sorg er visst verst.

Til biblioteket Opp Ynglingesoga Halvdan Svarte Harald HÄrfagre HÄkon den Gode EirikssÞnnene HÄkon Jarl Olav Trygvason Olav den Heilage Magnus den Gode Harald HardrÄde Olav Kyrre Magnus BerrfÞtt MagnussÞnnene Magnus Blinde og Harald Gille HaraldssÞnnene HÄkon Herdebrei Magnus Erlingsson

Soga om Harald HardrÄde

Kvad

Harald HardrÄde Sigurdsson er Olav den Heilages lillebror, eller halv-lillebror (dei har ulike fedre, O.Heilage er ein Haraldsson) og han var med Ä slost i slaget ved Stiklestad nÄr han var 15Är. Etter det drog han pÄ Europatur for Ä herje og plyndre. Han er heilt nede ved Middelhavet og eg ser for meg sanddyner og masse oliventrÊr. Eg lurer pÄ korleis dei kledde seg annleis der nede, nordmennene altsÄ. Skifta dei til sandalar? Me fÄr i alle fall fortalt med teskei at Harald var glad i Ä slost, og i Ä vinne. Omsider kjem han heim til Norge og etter litt om og men blir han konge. SÄ startar ein evig fram-og-tilbake kappestrid med danskekongen Svein. Eg blei temmeleg fort temmeleg lei av Harald HardrÄde. Kan du ikkje berre la Danmark vere!

I heimlandet gÄr ikkje alt heilt knirkefritt heller, fordi han er sÄpass streng at folk blir sure. Dei sender sin «folkets mann» Einar Tambarskjelve for Ä klage, men Einar og hans son blir drepne. Heile Einars slekt blir ekstremt sure og dei er ganske mektige folk i Norge, dessverre for Harald HardrÄde. Her kjem to nye folk inn i bilete: Finn Arnesson (som er ny for paragrafen) og HÄkon Ivarsson(sur slektning). Finn A mÄ fÄ fred med HÄkon, men det ender med Finn pottesur i Danmark og HÄkon fornÞgd i Norge (enn sÄ lenge). Dessverre for HÄkon Ivarsson blir han innblanda i heile danskekonge-tullet, og HÄkon Ivarsson ender opp pÄ flukt i Sverige. Innmari slitsam historie, unnskyld.

Til slutt blir der ein fred med Danmark og Norge. Men dĂ„ er det kaos i England. Englands konge dĂžyde barnlaus og det er full krangel om kven som skal arve landet. Harald HardrĂ„de blir sĂ„ klart dratt inn – det ser ikkje ut til at han kan sei nei takk til eit godt gammaldags slag. SĂ„ dei drar og ved Stamford Bru sĂ„ dĂžyr Harald HardrĂ„de av ei pil i halsen.

Til biblioteket Opp Ynglingesoga Halvdan Svarte Harald HÄrfagre HÄkon den Gode EirikssÞnnene HÄkon Jarl Olav Trygvason Olav den Heilage Magnus den Gode Harald HardrÄde Olav Kyrre Magnus BerrfÞtt MagnussÞnnene Magnus Blinde og Harald Gille HaraldssÞnnene HÄkon Herdebrei Magnus Erlingsson

Soga om Olav Kyrre

Kvad

Olav Kyrre er son til Harald HardrĂ„de. Olav styrer I 26 Ă„r og alt er fredeleg(Kyrre = den fredelege). Folk drikker og eter i lag og kosar seg, dei fant opp gilder pĂ„ denne tida (Gilde som i foreining, men det verker som om «drikking og eting» var ein viktig del av mĂžta). Og Olav fĂ„r ein vakker son som han kallar Magnus - sikkert oppkalla etter storebroren som han var konge ilag med i to Ă„r etter faren Harald HardrĂ„des dĂžd (Og Olav Kyrre sjĂžlv har sikkert Harald HardrĂ„de kalt opp etter sin storebror. cuuuute 💘). Storebror Magnus dĂžde berre 21Ă„r gammal pga. dĂ„rleg mat.

I denne soga fÄr me hÞyre om siste herremote: trange prakthoser, gullringer om leggane, lange kjortler med bÄnd i sida og kjempelange(5 alen) trange ermer (ermene skulle ligge i rynker heilt opp til skuldra). HÞge sko med silkesaumar, og gjerne med gulldetaljar.

Til biblioteket Opp Ynglingesoga Halvdan Svarte Harald HÄrfagre HÄkon den Gode EirikssÞnnene HÄkon Jarl Olav Trygvason Olav den Heilage Magnus den Gode Harald HardrÄde Olav Kyrre Magnus BerrfÞtt MagnussÞnnene Magnus Blinde og Harald Gille HaraldssÞnnene HÄkon Herdebrei Magnus Erlingsson

Soga om Magnus BerrfĂžtt

Kvad

Magnus BerrfĂžtt er sonen til Olav Kyrre. DĂ„ den fredelege kong Olav Kyrre dĂžr og forventar den mindre fredelege kongsson, Magnus, heile landet i si arv. Men i tillegg til Magnus som vaks opp ved hoffet, finst ein annan kongsson, Magnus’ sĂžskenbarn – HĂ„kon (som ikkje vaks opp ved hoffet). HĂ„kons far var Olav Kyrres storebror som dĂžydde berre 21 Ă„r gammal, dĂ„ HĂ„kon var berre ein baby. HĂ„kon har ĂČg rett pĂ„ ein del av landet slik som far hans hadde fĂžr han, og fint for han: folket elskar han. Magnus likar ikkje denne trusselen og det byggjer til strid
 og sĂ„ dĂžyr HĂ„kon av sjukdom. «đŸŽș». Ordentleg nedtur. Eg hadde sett for meg noko Ă  la gutane i «Reign», men nei dĂ„.

Etter dette drar Magnus til Skottland, der liker han det han ser og legg landet under seg. Eg forstĂ„r han for sĂ„ vidt godt, ein av mine favoritt-turar i livet var ĂČg til Skottland, skjĂžnt eg liker Ă„ tru eg behandla skottane noko betre enn Magnus. Her er ein morosam historie (frĂ„ Magnus sin Skottland-tur, ikkje min): DĂ„ Magnus skulle bestemme fred med skottekongen sĂ„ sa skottane at «om Magnus kunne segle forbi noko land pĂ„ austsida skulle han fĂ„ det landet». OgsĂ„ var det eit omrĂ„de han ville ha, men det var ingen Ăžy – det var forbundet til fastlandet med ei smal stripe land. Men han sette seg i skipet ved roret lell og fekk mannskapet til Ă„ dra heile bĂ„ten frĂ„ den eine sida av landet til den andre. Og han fekk godkjent! Kan du tru!

Me fĂ„r ĂČg hĂžyre meir motenytt: Det siste er no bare legger, korte bluser og ein liten kappe pĂ„ skuldrene. Perfekt for varme somrar 🏖.

Å! Ein ting til! Dei tre siste kongane hadde alle mĂ„lt hĂžgda si i veggen slik at dei kunne samanliknast, som er jo ganske lett Ă„ kjenne seg igjen i. Personleg har eg alltid mĂ„lt frĂ„ toppen av hovudet, men den kongelege hĂžgde er visstnok «komfortabel kyssehĂžgde đŸ’‹Â».

Til slutt dĂžr Magnus i Irland rett fĂžr han fyller tretti Ă„r.

Til biblioteket Opp Ynglingesoga Halvdan Svarte Harald HÄrfagre HÄkon den Gode EirikssÞnnene HÄkon Jarl Olav Trygvason Olav den Heilage Magnus den Gode Harald HardrÄde Olav Kyrre Magnus BerrfÞtt MagnussÞnnene Magnus Blinde og Harald Gille HaraldssÞnnene HÄkon Herdebrei Magnus Erlingsson

Soga om MagnussĂžnnene

Kvad Slektstre og guide

Magnus BerrfÞtt etterlet tre sÞner dÄ han dÞyr i Irland i Är 1103. Øystein 14/15 Är, Sigurd 13/14 Är og litle Olav pÄ berre 4/5 Är. BrÞrne delte landet mellom seg, men dei to eldste styrte Olav sin del sida han var sÄ liten. PÄ denne tida kom det heim ein gjeng med folk som hadde vore pÄ Europatur, og reisefeberen spreiar seg raskt. Kong Sigurd, som er barsk og tÞff, vil reise til utlandet, og kong Øystein, som er snill og sÞt (eg trur han ser ut som ein hobbit), er fornÞgd med Ä vere heime og ha ansvar for landet aleine.

Kong Sigurd drar sjĂžvegen til Jorsalaland/Jorsalaheim/Jorsalaborg og herjar heile vegen dit, sĂ„ klart. Forresten, i mitt hovud er heile denne jorsalaferden akkompagnert av den fyrste songen i Disney sin Tornerosefilm (kanskje ikkje teksten passer, men stemningen!). Tilbake til Sigurd: i alt har han Ă„tte slag fĂžr han nĂ„r fram til den heilage byen, og dĂ„ han er der drar han i same slengen bort til Syrland og herjar litt der ĂČg. Kongen i Jorsal tar godt i mot kong Sigurd, og tar med Sigurd pĂ„ sightseeing til elva Jordan og lar Sigurd fĂ„r bade litt i solsteika (eg antar det er svĂŠrt varmt der, eg har aldri vore ved elva Jordan (eller er det ein dĂ„p dei snakkar om forresten?). OgsĂ„ fĂ„r kong Sigurd ein suvenir: ei flis frĂ„ Jesus sin kross.

PÄ veg heim drar han innom Miklagard, og om mottakinga i Jorsal var god, sÄ er ho endÄ betre i Miklagard. Det blir nÊrmast lagt rÞd lÞpar for dei frÄ skipet opp til slottet og alt. Det er definitivt lÞpar, men det stÄr ingenting om farge dessverre. I Miklagard gir dei skipa sine til kongen der og drar til hests nord oppigjennom Europa og heilt heim. DÄ er kong Sigurd blitt 20 Är og har vore vekke frÄ Är 1108 til Är 1111. Kong Øystein har styrt landet godt og har bygga kjempemange kyrkjer imens. Øystein var sÄ snill og god at han overtalte Jemtland til Ä bli norske, berre med ord! I Är 1115, dÄ litle Olav var blitt ein ungdom pÄ 17 Är, dÞyr han og alle blir svÊrt lei seg.

I kapittel 21 kranglar brÞrne Øystein og Sigurd, og det er ganske underhaldande. Ein ting kong Sigurd klagar pÄ er at kong Øystein ikkje er sÄ flink til Ä fÞlge sine egne lovar. .. uff da.. tenker du kanskje - nei ikkje i det heile tatt! Det er fordi kong Øystein er ein domar som brukar skjÞnn! Han vil gjere alle til lags, sÄ derfor fÞlger han ikkje lovane til punkt og prikke. Og dette klagar Sigurd pÄ... Øystein er langt meir sjarmerande i heile krangelen. Men det gÄr uansett litt langt og mot slutten verker det som dei har sÄra kvarandre pÄ ordentleg. «Der tok du pÄ svullen», (Øystein sine ord, naturlegvis)

I 1123 dÞyr kong Øystein av sjukdom, og heile landet er i stor sorg. Snorre seier at han var den kongen folket hadde likt best sidan Magnus den Gode (som hadde dÞydd 76 Är fÞr). SÄ dÄ er altsÄ Sigurd konge aleine i Norge. Sigurd vert kalla Sigurd Jorsalfare.

Harald Gille

FrĂ„ Irland kjem ein mann som seier at han er ĂČg son av Magnus BerrfĂžtt (altsĂ„ at han er kong Sigurds halvbror). Han heiter Harald Gille. Etter Ă„ ha gĂ„tt pĂ„ glĂždande jern utan Ă„ fĂ„ skadde fĂžter sĂ„ trur kong Sigurd pĂ„ Harald Gille og tar godt imot han. Kong Sigurd sin son Magnus hatar Harald Gille. Kanskje han ser pĂ„ Harald Gille som ein rival om trona? Men Harald Gille har lovd Ă„ ikkje legge noko krav pĂ„ landet fĂžr bĂ„de Sigurd og son Magnus er dĂžde. Men Magnus hatar altsĂ„ Harald Gille likevel. Kapittel 27 handlar om Magnus som berre mobbar og plagar Harald Gille, det er svĂŠrt ufint – men ogsĂ„ ganske underhaldande.

Det er ikkje berre Magnus som ikkje liker Harald Gille, det er fleire som er slemme, ogsÄ mobbar dei han fordi han slit med norsken. Eg tenkjer at det kanskje er fordi han er frÄ Irland? Dei er jo eit anna folkeslag og kanskje folk den gong ikkje var sÊrleg meir vettige enn folk i dag. All mobbinga er i alle fall lett Ä forestille seg. SkjÞnt det er til Ä skjemst av.

I Ă„r 1130 dĂžyr kong Sigurd Jorsalfare av sjukdom, 40 Ă„r gammal. Sigurd var ĂČg godt likt av folket som dei andre brĂžrne sine, og hans dĂžd er starten pĂ„ borgarkrigstida i Norge (1130-1240). Messy times frĂ„ no av altsĂ„.

Til biblioteket Opp Ynglingesoga Halvdan Svarte Harald HÄrfagre HÄkon den Gode EirikssÞnnene HÄkon Jarl Olav Trygvason Olav den Heilage Magnus den Gode Harald HardrÄde Olav Kyrre Magnus BerrfÞtt MagnussÞnnene Magnus Blinde og Harald Gille HaraldssÞnnene HÄkon Herdebrei Magnus Erlingsson

Soga om Magnus Blinde og Harald Gille

Kvad Slektstre og guide

For ein spoiler av ein tittel! Jaja. Etter at kong Sigurd Jorsalfare dÞydde i Är 1130 blei sonen Magnus konge i Norge. Folk liker han ikkje noko sÊrleg fordi han er sur og gjerrig. Onkel Harald Gille, derimot, er venleg og gavmild, og folk liker han godt. Til tross for at Harald Gille hadde lovt at han ikkje skulle legge noko krav pÄ landet fÞr Magnus var dÞd sÄ legg han krav pÄ landet med ein gong Sigurd har andast. Magnus har ikkje noko anna val enn Ä dele landet med onkel Harald Gille, sidan folket liker han sÄ godt. Men Magnus er mindre enn fornÞgd. Etter tre Är gÄr det ikkje lenger og Magnus angrip Harald Gille, og Harald Gille mÄ rÞmme til Danmark. Magnus drar tilbake til Bergen der han bur, og Harald Gille, som blir godt tatt imot i Danmark flytter til Halland (i SÞr-Sverige, men det verker Ä vere ein del av Danmark pÄ den tida). Litt etter litt overtal Harald Gille nordmenn til Ä bli hans menn, og pÄ null komma niks har han overtalt heile Vika.

Magnus lurer pĂ„ kva han no skal gjere nĂ„r Harald Gille sin hĂŠr blir berre stĂžrre og stĂžrre og nĂŠrmar seg Bergen meir og meir for kvar dag. Han spĂžr ein fyr om rĂ„d. Magnus: «Gje meg eit rĂ„d» rĂ„dmann: «Del Norge med Harald Gille» Magnus: «Nei, vil ikkje – nytt rĂ„d takk» rĂ„dmann: «Drep alle som ikkje er trufaste og lag ein hĂŠr med alle dei resterande, om dei sĂ„ er berre fantar» Magnus: «FantehĂŠr? Er du galen? Nytt rĂ„d takk» rĂ„dmann: «RĂžm til Trondheim?» Magnus: «nytt rĂ„d » rĂ„dmann: «Sit her i Bergen til Harald kjem med ein stor hĂŠrstyrke. Da lyt du lide anten dĂžd eller skam». Og rĂ„dmannen gĂ„r heim.

Det kom eit skip til BjÞrgvin julaften 1134, og om bord var Harald Gille og ein stor hÊr. Naturlegvis kan ein ikkje slost i julehelga, sÄ fram til 6.januar blir tida brukt til Ä gjere klart til slag. Likevel blir kong Magnus fanga fÞr noko slag blir slÄtt i gong. Harald Gille lar Magnus sine eigne trÊlar fÄ gjere kva dei vil med han. Dei skjÊrer ut auga hans, dei hogg av den eine foten hans, og dei kastrerer han. Sidan reiser Magnus til Nidaros og blir munk.

Sigurd Slembe

Harald Gille er no konge i heile landet aleine. Men sĂ„ kjem ein ny fyr. Ein ny bror. I fĂžrre saga var det Harald Gille som kom og pĂ„stod han var ein ukjent son av Magnus BerrfĂžtt, og no kjem nestemann: Sigurd Slembe (eg er litt usikker pĂ„ kva slembe skal bety). Sigurd skulle eigentleg bli prest, men ein dag hĂžyrer han mora sei at han er son av Magnus BerrfĂžtt, og dĂ„ er det visst rett pĂ„ pilegrimsferd: Jerusalem – bade i Jordan – heim igjen, ogsĂ„ pĂ„ reising rundt i Nord-Europa for Ă„ bli kjent med folk, networking. Snorre seier at Sigurd gjekk pĂ„ glĂždande jern for Ă„ bevise at han snakka heilt sant, men at dette skjedde i Danmark, og einaste vitne er Sigurd Slembe sjĂžlv. Folk er skeptiske. Ikkje minst Harald Gille, og ikkje berre er han skeptisk: noko deling av landet kjem ikkje pĂ„ tale! đŸ‘ŽđŸŸ Det er ein gong Harald Gille sine folk tar med seg Sigurd Slembe i ein liten bĂ„t og ror ut pĂ„ sjĂžen, kva dei skal er litt usikkert, men Sigurd Slembe aner ufred og mykje fare sĂ„ han hoppar utor og svĂžmmer inn til land og spring opp i fjella. Han er svĂŠrt kald, men for Ă„ ikkje fryse tar han av seg buksene og skjĂŠrer hol i rumpa og bruker buksa til genser. Og slik slapp Sigurd Ă„ fryse i hel og redda livet sitt den natta.

Sigurd Slembe vil sĂ„ klart ha hemn og natta etter Luciadagen 1136 blir Harald Gille drepen i senga. Sigurd Slembe sa til folket at det var han som drap sin bror kong Harald Gille, og folket synst det ikkje er sĂ„ fint Ă„ drepe sin eigen familie, ikkje at dei trur pĂ„ at dei er brĂžr uansett – men likevel, ein skal ikkje drepe dei ein pĂ„stĂ„r er eins brĂžr heller. Dei vil ikkje ha Sigurd Slembe til konge. Sigurd blir jaga ut av Bergen og drar nord til Sogn og Fjordane, der folk ikkje har fĂ„tt med seg siste nytt og tar Sigurd Slembe til konge.

Til biblioteket Opp Ynglingesoga Halvdan Svarte Harald HÄrfagre HÄkon den Gode EirikssÞnnene HÄkon Jarl Olav Trygvason Olav den Heilage Magnus den Gode Harald HardrÄde Olav Kyrre Magnus BerrfÞtt MagnussÞnnene Magnus Blinde og Harald Gille HaraldssÞnnene HÄkon Herdebrei Magnus Erlingsson

Soga om HaraldssĂžnene

Kvad Slektstre og guide

Harald Gille er dÞd, og (i Norge) har han to sÞner som skal overta landet etter han. Sigurd pÄ 4 Är og Inge pÄ 2 Är. Kong Sigurd fÄr Trondheim, og kong Inge Vika. I fyrste del av soga er det Sigurd Slembe som er hovudtema. Sigurd Slembe var han som sa han var kong Harald Gille sin bror, ingen trudde han og sÄ drap han Harald Gille og nÄ er han pÄ rÞmmen. Han hadde jo blitt tatt inn varmen i Sogn og Fjordane, men blir fort kasta ut derfrÄ ogsÄ. Sigurd Slembe drar nord til Trondheim, der bur Magnus Blinde i eit kloster. Magnus Blinde var altsÄ Harald Gilles nevÞ som ingen sÊrleg likte, ogsÄ er han blind, einfota, og kastrert. Men desse samarbeider litt, sÄnn halvveges. Dei samarbeider ved at Magnus Blinde drar aust i landet og held eit slag med litle babykongen Inge, og Sigurd Slembe fer til utlandet. I slaget blir Inge sÄra for livet: krokrygga, kan aldri gÄ utan stÞtte, og ein kortare fot. Likevel vinn Inge (sine menn), og Magnus Blinde mÄ rÞmme til Danmark.

Seinare slÄr Sigurd Slembe og Magnus Blinde seg saman pÄ ordentleg, og dei fartar litt rundt i landet og drep og herjar i nord og sÞr. DÄ fÄr kong Sigurd i Trondheim, som nÄ har blitt heile 5 Är gammal, eit brev frÄ kong Inge, 3 Är. Kong Inge ber kong Sigurd komme sÞr til Vika slik at dei kan verje landet saman mot Sigurd/Magnus, og om ikkje sÄ skal kong Inge angripe kong Sigurd. SÄ det sÄ! Og kong Sigurd kommer. Og slag blir det. Dei to brÞrne vinner som dei store og flinke gutane dei er. Magnus Blinde blir drepen av ei pil og Sigurd Slembe blir pint til dÞde. I ettertid fÄr Sigurd Slembe mykje skryt for Ä ha tedd seg bra: «Det mÄtte vere ein gasta og hardbalen kar som tolte pinsler sÄ godt».

I andre del av soga kjem ein storebror: Øystein. Øystein blir kong Øystein, og kvifor han kom nĂ„ 
 seks Ă„r etter far Harald Gilles dĂžd, vaksen er han og
 Det fĂ„r me ikkje vite. Betre seint enn aldri.

Sigurd og Inge har vore kongar sidan dei var ganske smÄ, og sÄ lenge «dei vaksne» er i live sÄ er forholdet mellom dei, og mellom dei og Øystein godt. Men sÄ dÞyr «dei vaksne» ein etter ein (av naturlege orsakar). Inge sin nye rÄdgjevar og vaksenperson heiter Gregorius, og han fÄr mykje innflytelse pÄ Inge. Gregorius er mykje meir aggressiv enn Inge. Minstebror Inge er berre blid og gÄvmild, ogsÄ har han dÄrleg helse - det nevnte eg vel over: Inge Krokrygg kallar dei han. Sigurd, som er to Är eldre er ein barsk villstyring (og han har ein stygg munn seier Snorre). Eldstebror Øystein er smart og pengekjÊr.

Det blir altsÄ etter kvart litt uvenskap mellom desse gutane, men det er svÊrt fram og tilbake. Dei blir uvener, men sÄ blir dei vener igjen. Inge er eigentleg ikkje sur pÄ nokon, men rÄdgjevar Gregorius masar pÄ han nok til at det blir slag mellom Inge/Gregorius og Sigurd. Inge/Gregorius vinner og Sigurd blir drepen.

Etter dette fĂžlger endĂ„ meir fram og tilbake mellom kong Inge/Gregorius og kong Øystein, vener – uvener – vener. Gregorius lokkar til seg fleire av Øystein sine menn, og til slutt blir Øystein drepen av ein som heitte Simon Skalp som er ein av desse bortlokka mennene.

Til biblioteket Opp Ynglingesoga Halvdan Svarte Harald HÄrfagre HÄkon den Gode EirikssÞnnene HÄkon Jarl Olav Trygvason Olav den Heilage Magnus den Gode Harald HardrÄde Olav Kyrre Magnus BerrfÞtt MagnussÞnnene Magnus Blinde og Harald Gille HaraldssÞnnene HÄkon Herdebrei Magnus Erlingsson

Soga om HĂ„kon Herdebrei

Kvad Slektstre og guide

I fÞrre saga hadde me tre kongebrÞr: Øystein, Sigurd Munn og yngstemann Inge Krokrygg. Øystein og Sigurd Munn er no daude, drepne av kong Inge. Inge blei jo eigentleg skildra som snill og grei i starten, men han har ein rÄdgjevar som heiter Gregorius som har er ein litt dÄrleg innflytelse. I denne soga er tittelpersonen HÄkon, kong Sigurd Munn sin son. Det er mange som ikkje vil ha Inge til konge (pga. brÞdredrap) og dei gir 10 Är gamle HÄkon kongetittel. Kong HÄkon bur i Trondheim, og kong Inge Krokrygg bur av og til i Oslo andre gonger i Bergen. HÄkon fÄr tilnamnet Herdebrei som hÞyrest litt tvilsomt ut for ein sÄpass ung gutt, men kanskje det er slik som nÄr foreldre kjÞper ekstra store sko slik at ungane kan vekse seg til dei.

Inge Krokrygg og HĂ„kon Herdebrei er ikkje gode vener og folka deira slost litt med kvarandre her og der. Saman kjempar dei i to slag (mot kvarandre). Det fyrste er eit slag i bĂ„t pĂ„ ei elv. Folka til Inge rĂ„der Inge til Ă„ ikkje vere med men heller sjĂ„ pĂ„, Inge slit jo litt med helsa (pukkelrygg, kort fot, kan ikkje gĂ„ utan hjelp). Inge nektar – han vil slost som dei andre! Uansett kan han ikkje styre landet aleine. Og Inge vinner.

Inge og HĂ„kon sine folk slost endĂ„ meir, og oppi alt dette blir Gregorius’ svigerbror drepen. Gregorius spring etter HĂ„kon Herdebreis folk for Ă„ hemne seg, men det er Gregorius sjĂžlv som fer gjennom isen og fĂ„r ei pil i strupen. Inge blir kjempelei seg nĂ„r han hĂžyrer om dette: «No er den mannen borte som var beste venen min, og det har eg tenkt til no, at det ikkje skulle bli langt mellom oss». Det er tid for slag nummer to.

Det er vinter og det ligg is pÄ sjÞen, og det er her pÄ isen slaget blir kjempa. Igjen seier folk at Inge Krokrygg mÄ halde seg litt til sides og heller sjÄ pÄ enn Ä vere med. Men Inge seier at om det hadde vore han som vart drepen og Gregorius den som tok hemn hadde det ikkje vore tale om at nokon skulle stÄ Ä sjÄ pÄ! Kong Inge blei konge dÄ han var 2 Är gammal, og no er han 25: «Eg synest eg har hatt meir vanske og vÄgnad i kongedÞmmet mitt enn moro og hygge». Inge blir drepen i dette slaget.

SĂ„ blir kong HĂ„kon Herdebrei konge aleine i heile Norge.

Erling Skakke

Erling blei me eigentleg introdusert for i soga om HaraldssĂžnene, men eg visste ikkje at han var viktig sĂ„ eg berre ignorerte han. No ser eg at han jo sĂ„ klart er far til tittelpersonen i neste og siste soge: Magnus Erlingsson. Erling er oldebarn av HĂ„kon Ladejarl (som sikkert dei fleste i landet), han er ven av kong Inge Krokrygg og hjelpte Gregorius ein gong han var pĂ„ rĂžmmen frĂ„ kong Øystein. Erling er gift med Kristin, kong Inges syskenbarn og dottera til kong Sigurd Jorsalfare. Erling har ĂČg vore i Jorsalaland og bada i Jordan akkurat som svigerfar Sigurd. Tilnamnet 'Skakke' kjem av eit slag i halsen som gjer at hovudet stĂ„r litt pĂ„ skeive.

Etter at kong Inge er dÞd og kong HÄkon er den einaste kongen i landet har HÄkon og mennene ein stille samtale saman inni ei kyrkje, men Kristin overhÞyrer dei. Kristin sender bod til Erling i Bergen: Tru aldri kong HÄkon! Soga ender pÄ ein cliffhanger!

Til biblioteket Opp Ynglingesoga Halvdan Svarte Harald HÄrfagre HÄkon den Gode EirikssÞnnene HÄkon Jarl Olav Trygvason Olav den Heilage Magnus den Gode Harald HardrÄde Olav Kyrre Magnus BerrfÞtt MagnussÞnnene Magnus Blinde og Harald Gille HaraldssÞnnene HÄkon Herdebrei Magnus Erlingsson

Soga om Magnus Erlingsson

Kvad Slektstre og guide

I siste soge er me godt inni borgarkrigen(som startar i 1130 dÄ Sigurd Jorsalfare dÞyr, tittelpersonen Magnus Erlingsson er fÞdt i 1156) og folk dÞyr som fluger. Me har to sider her nÄ: begge stÞttar monarkiet og kongsÊtta og alt det der, men dei er ikkje einige om kven som er den rette arving etter Harald Gille. Nokre stÞttar kong Inge Krokrygg, og andre ikkje.

Uansett, denne soga er kronglete, men er her eit samandrag: Etter at Inge Krokrygg dÞyr gjer Erling Skakke sin egen son Magnus til konge (Magnus' bestefar er Sigurd Jorsalfare, bror til Harald Gille). Korkje Erling eller Magnus dÞr i lÞpet av soga. Den andre sida er dei som stÞtta Sigurd Munn og Øystein og som gjorde HÄkon Sigurdsson Herdebrei til konge. I denne soga vil HÄkon dÞy og fÄ fleire kortlevde kongar etter seg: sin bror Sigurd, syskenbarn-son Olav, og til slutt sÞskenbarnet Øystein. Ved sogas slutt er alle desse i anti-Inge-kongane (i slutten av soga kjent som Birkebeinerar) dÞyde.

Lang versjon:

HĂ„kon Herdebrei er konge aleine i Norge, men Erling Skakke fekk i fĂžrre soge streng beskjed frĂ„ kona Kristin om at HĂ„kon ikkje er til Ă„ stole pĂ„. SĂ„ Erling samlar ein gjeng for Ă„ slost mot HĂ„kon Herdebrei, og dei gjer Erlings son Magnus (5 Ă„r) til deira konge. Magnus’ mor Kristin er dotter til Sigurd Jorsalfare. (Magnus og HĂ„kon Herdebrei er tremenningar). og PS! NĂ„r eg seier at Magnus og HĂ„kon Herdebrei er kongar, sĂ„ trur eg ikkje dei hadde sĂŠrleg med makt sjĂžlv.

Magnus og HÄkon slost litt her og der, og dei har eit slag til sjÞs der HÄkon Herdebrei blir tatt heilt pÄ senga. Alle mÄ skunde seg Ä hoppe i bÄtane og mannskapa blir heilt skeivt fordelt. Det er skikkeleg krise og alt er kaos. HÄkon Herdebrei prÞver Ä hoppe skip for Ä komme i sikkerheit: «Han hadde ikkje vore der lenge fÞr han tyktest merke at han var kommen mellom uvener, og dÄ han no sÄg seg om, sÄg han ingen av mennene eller skipa sine nÊre ved». HÄkon har ved ein miss hoppa oppi Erling Skakkes skip. Ops. HÄkon Herdebrei dÞyr.

Neste konge pÄ Herdebrei-sida er HÄkons bror Sigurd. Sigurd har eg ikkje tatt med i slektstreet, men eg tok med Sverre som ikkje dukkar opp i Heimskringla men har si eiga soge utanom.

Kong Sigurds menn og Erling/Magnus mÞtest til slag ved Re. (Eg har alltid trudd at Re betydde slagmark, ikkje at det var ein eksempel pÄ ei slagmark. Eg trur eg stussa i fem minutt dÄ eg fyrst leste det). I dette slaget prÞver Erling/Magnus Ä skremme(?) dei andre ved synge skumle songar som
 kyrie eleison. Magnus/Erling vinner, men Sigurd drar til Bergen og blir fanga og avretta der.

Neste konge pÄ Herdebrei-sida er ein slektning: Olav. Men han dÞyr av sjukdom.

Neste konge pĂ„ Herdebrei-sida er HĂ„kon Herdebrei sitt sĂžskenbarn Øystein MĂžyla. Øystein og gjengen har lite pengar og dei mĂ„ rĂžve. Sida dei rĂžvar mĂ„ dei gĂžyme seg i skogen. Der tar dei kleda av seg og spenner never om leggene. Kvifor dei tar kleda av seg veit eg ikkje, men never er i alle fall bark – altsĂ„ dei brukar bark til sko. Dei vert kalla birkebeinarar. SĂ„ seier Snorre. AltsĂ„, ein gong til: birkebeinarane er dei som stĂžtter Sigurd Munn og HĂ„kon Herdebrei og den familien, men ikkje Inge Krokrygg og ikkje Magnus Erlingsson som ikkje er kongsson ein gong (han er berre kongsbarnebarn đŸ€ą). Men nĂ„r det er sagt sĂ„ trur eg ikkje at birkebeinerane blir ei 'greie' eller eit 'konsept' fĂžr med han her Øystein MĂžyla som eg starta paragrafen med - sĂ„ Ă„ sei at birkebeinerane har sĂ„ sterke meiningar om dei gamle kongane Sigurd og Inge er kanskje litt misvisande?

Siste slaget i 1177, mellom Øystein MÞyla og Magnus, er pÄ Re igjen, denne gongen i djup snÞ. Magnus vinn og Øystein dÞyr. Birkebeinarane blir spreidd og ser ut til Ä opplÞysast...

Til biblioteket Opp Ynglingesoga Halvdan Svarte Harald HÄrfagre HÄkon den Gode EirikssÞnnene HÄkon Jarl Olav Trygvason Olav den Heilage Magnus den Gode Harald HardrÄde Olav Kyrre Magnus BerrfÞtt MagnussÞnnene Magnus Blinde og Harald Gille HaraldssÞnnene HÄkon Herdebrei Magnus Erlingsson

Etterord

FrÄ Halvdan Svarte var fÞdd til dette slaget ved Re, har det gÄtt omkring 370 Är. 367 Är fÞr 2021 er 1654. Eg har null peiling pÄ kva som fÞregjekk i Norge i 1654 (Petter dass blei fÞdd i 1647, einaste gamlissen eg kunne komme pÄ), det er ein heil evigheit sidan, men i Heimskringla verker det som same tidlengd har gÄtt sÄ fort. Dei som levde pÄ Snorres tid hadde kanskje eit noksÄ fjernt forhold til folk som Harald HÄrfagre og sÞnenene hans, eller var dette historiar og folk alle kjente til? SÄnn litt i alle fall?
Ved slutten av Heimskringla har det gÄtt omkring 150 Är sidan Olav den Heilages dÞd, som er det same som Är 1871 for oss (Ibsens tid!) - det er jo ikkje sÄ altfor lenge egentleg.

Det er vel anbefalt Ă„ ta historiene med ei klype salt, men eg vill heller Ă„ tru enn ikkje tru. Og spennande var det! Som sagt var alle replikkar og samtalar det beste av alt. đŸ‘„đŸ‘ŒđŸŸ

Til biblioteket Opp Ynglingesoga Halvdan Svarte Harald HÄrfagre HÄkon den Gode EirikssÞnnene HÄkon Jarl Olav Trygvason Olav den Heilage Magnus den Gode Harald HardrÄde Olav Kyrre Magnus BerrfÞtt MagnussÞnnene Magnus Blinde og Harald Gille HaraldssÞnnene HÄkon Herdebrei Magnus Erlingsson